Źródła literackie o runach

[Ismer]

Runy nie są li tylko "tajemnymi znakami" jak twierdzą ezoterycy zajmujący się wróżeniem za pomocą tych znaków.

Runy są pismem, są alfabetem, są literami. I te litery były i nadal są używane do celów mantyczno - magicznych. Nie ma zgody wśród badaczy pisma runicznego po co runy powstały i do czego najpierw służyły, czy ich pierwotnym przeznaczeniem była magia czy zapis mowy, ale wiadomo, że runy były używane w celach religijnych i magicznych, stosowano je w formułach i zaklęciach różnego rodzaju.
Nie ma też konkretnych źródeł detalicznie opisujących co dana runa oznacza, wszystko to, czym dysponujemy opiera się na rekonstrukcji ich brzmienia i znaczenia.
Źródłem wiedzy o takim znaczeniu run jest  m.in. literatura średniowieczna, w której jednak nie znajdziemy gotowego przepisu na stosowanie danej runy.
Dlatego aby zrozumieć ich znaczenie i zastosowanie trzeba się z tymi źródłami zaznajomić i to nie tylko bynajmniej w części dotyczących samych run, ale także w częściach opisujących kosmogonię i surowy świat Północy, by zrozumieć sposób myślenia, postrzegania i obyczajowość ludów, które run używały. W przeciwnym wypadku, przywołując ich egregory można sobie lub komuś duże kuku zrobić. Dodatkowym utrudnieniem jest to, że niektóre runy nawet w pierwotnym swoim wzorcu są symbolem różnych, a bywa że i przeciwstawnych sobie rzeczy. Typowym przykładem są runy Algiz i Kenaz.

Generalną zasadą jest to, że osoba przywołująca pomoc Run powinna być świadoma ich znaczenia w futharku z którego pochodzą i dokładnie określić, czego - w związku z konkretnym znaczeniem danej runy - od niej oczekuje, co dokładnie ta runa ma dla niej "zrobić".
Nie wystarczy kupić czy wyryć sobie runę Fehu i czekać aż trzos się zapełni. To tak nie działa. Prosząc Runę o pomoc trzeba dokładnie wyznaczyć jej zadanie  -  co się chce za jej pomocą osiągnąć i co można jej (bogu bądź sile które reprezentuje) w zamian za to ofiarować, albowiem tutaj nie ma nic za free. Taka była mentalność bogów i ludów Północy i właśnie dlatego tak a nie inaczej ten system działa -  i o tym trzeba pamiętać.

 

Prawdziwej "wikińskiej" wyroczni runicznej nie należy też mylić z powszechnie stosowanymi  współczesnymi wróżbami, które w zasadzie nie mają już wiele albo i nic z nią wspólnego.

System używany do tego wróżenia - ezoruny, to tylko runy litery - znaczki, które symbolizują określone rzeczy i sprawy, podobnie jak karty tarota i inne. 
Teoretycznie jest on oparty o znaczenia Run, lecz praktycznie wiele znaczeń przypisanych do danego znaku runicznego nie ma nic wspólnego z pierwowzorem.
Uważam jednak, że to nie jest niczym złym - po prostu powstał kolejny system wróżebny i może być z powodzeniem stosowany w objaśnianiu meandrów życiowych, tyle tylko, iż wypadałoby nie nazywać tego rodzaju dywinacji systemem runicznym i wróżeniem z run, mając jednakże przy tym choć jakie takie pojęcie, co ten dzisiejszy ezoruniczny znaczek drzewiej znaczył i z takiego właśnie źródła wyprowadzać współczesne jego znaczenie.
Wszyscy korzystający z ezorun - i przy tym uważający, iż są to Runy - powinni być świadomi, że tzw. literatura ezoteryczna nie sięga do źródeł historycznych (językoznawczych, archeologicznych) i jest głównie teorią stworzoną  przez nieprzygotowanych merytorycznie autorów, czyli inaczej mówiąc jest to obraz indywidualnych "pomysłów na runy", wizji, bądź jest nieudolną kompilacją lub przeróbką (!) znanego już materiału historycznego, dodatkowo okraszonego fantastycznymi opowieściami. Przykład Ralpha Bluma czy Guido von Lista jest aż nader wymowny. 

Tak więc podstawą zrozumienia wieloznacznego alfabetu runicznego i magii runicznej są literatura i mitologia germańsko - skandynawska.

Nie ma Run i magii runicznej bez uwzględnienia ich kontekstu językowego, kulturowego i mitologicznego.

 

Zabytki epigraficzne to wszelkie napisy runiczne wykonane na materiale trwałym - na kamieniach, metalu, tabliczkach, ozdobach, monetach, amuletach i innych różnego rodzaju narzędziach i rzeczach użytkowych.
One, ze względu na lakoniczny charakter napisów nie wnoszą wiele informacji związanych z przeznaczeniem i użytkowaniem run, tym niemniej są ważnym świadectwem wskazującym na powszechne używanie znaków runicznych i alfabetu runicznego w różnorakich celach.

Literatura traktująca o życiu ludzi północy i ich runach to Eddy oraz sagi, baśnie, pieśni, poematy i opowieści o bohaterach i wojownikach a także związane z runami fragmenty zapisów historycznych (kroniki, zapiski historyczne, wzmianki).

Źródłem najchętniej cytowanym przy okazji dyskusji o runach i ich znaczeniu są Eddy, pochodzą one z Islandii.
Istotne są także trzy poematy runiczne: anglosaksoński, staronorweski i staroislandzki.
To z nich właśnie pochodzą cytaty objaśniające prawdziwe znaczenie Run. 

 

Edda starsza POETYCKA pochodzi z ok. IX w. ne.
Ale: została znaleziona dopiero w wieku XV (ok.1643) a do czasu jej odnalezienia znano ją właściwie tylko z cytatów Sturlusona [czyli z tej Eddy późniejszej - prozaicznej, z XIII w]
Edda młodsza PROZAICZNA pochodzi z XIII w, została napisana przez islandczyka Snorriego Sturlusona.
Ta Edda jest zbiorem komentarzy do mitologii staroskandynawskiej i poradnikiem dla skaldów;  zawiera liczne cytaty i odwołania do swej poprzedniczki, Eddy starszej.

 

Edda Starsza, poetycka to najstarszy zabytek piśmiennictwa islandzkiego, datowany na IX - X wiek n.e.

Powstanie tych pieśni datowane jest na lata 850 - 1220, a niektórzy badacze są zdania, że mógł to być nawet wiek VI.

Edda ta, zwana też Eddą Saemunda, jest zbiorem pieśni o bogach i bohaterach z dawnych czasów. Pieśni te są obrazem myśli i obyczajów dawnych mieszkańców Skandynawii, stanowią bogate źródło wiedzy o ich zwyczajach i wierzeniach. W przygody bogów i bohaterów wplecione są "pouczenia moralne" w formie sentencji, wieszczb, przysłów i przestróg.
Wszystkie pieśni Eddy Starszej są anonimowe.

Eddę starszą (a właściwie rękopis z ok. r. 1270) odnalazł w 1643 r. biskup Brynjolfur Sveinsson ze Skalhotu.
Był to zbiór pieśni - około trzydziestu - których treść bardzo przypominała [późniejszy] traktat Snorriego Sturlusona, noszący tytuł Edda. Widząc podobieństwo treści biskup przyjął jako pewnik, że znaleziony kodeks musi być starszą Eddą, którą Snorri wznowił w swoim dziele.
Doszedł też do wniosku, że jedynym człowiekiem, który mógł zebrać i przekazać stare pieśni, był największy uczony islandzki dawnych wieków, Saemud inn Frodi (1056-1133), [stąd datowanie tej Eddy na wiek IX-X.]
Księga odkryta przez biskupa Brynjolfa  nosi obecnie nazwę Codex Regius, znana jest powszechnie pod nazwą Regius, oznaczana R.
Regius powstał około roku 1270, pisał go Islandczyk i w Islandii został on wykonany. Niezliczone rękopisy islandzkie, które czerpały z tego zbioru, jego odpisy i adaptacje, fragmenty, które cytowano i opracowywano świadczą o tym, że kodeks ten dostępny był wówczas wszystkim w Islandii.
Codex Regius składa się z 45 kart pergaminu. Po karcie 32 jest luka, brakuje arkusza o 8 kartach; czwarty arkusz kończy się 29 strofą Pieśni o Sygrdrifie, a następny zaczyna końcowymi dwudziestu strofami Pieśni o Sygurdzie. O tym, co zaginęło, można się dowiedzieć dokładnie z Sagi o wölsungach (Völsunga saga), powstałej jako parafraza prozą zbioru jeszcze wtedy, gdy Regius nie był uszkodzony, tj. ok. roku 1260.

 

Edda młodsza (pierwotnie Edda, nazywana też Eddą prozaiczną) to dzieło islandzkiego poety i historyka Snorriego Sturlusona (1179–1241).
Edda ta powstała mniej więcej w latach 1215–1223. Utwór składa się z trzech części; część środkowa pt. Język poezji jest rodzajem podręcznika dla skaldów i zawiera wskazówki, które nazwy należy stosować w poezji do bogów, stworzeń i rzeczy martwych.
Do tego swoistego podręcznika Snorri napisał wstęp stanowiący drugą część jego Eddy i zawierający przegląd dawnej mitologii. Wstęp oparty został na dostępnych Snorriemu źródłach.
Zakończenie przeglądu stanowi opis ostatniej walki bogów i odrodzenia świata. Ostatnia, trzecia część Eddy zawiera poemat Sturlusona na cześć króla norweskiego Haakona IV Starego.

 

źródło: Księga Run; therion.

[Ismer]

Anglosaksoński Poemat Runiczny - Anglo-saxon Runic Poem (29 run) pochodzi pp. z przełomu VIII i IX w. zachowany w rękopisie z X w. w prywatnych zbiorach bibliotecznych angielskiego antykwariusza i bibliofila Roberta Bruce'a Cottona MP (1571 - 1631).
Oryginał poematu spłonął w pożarze biblioteki w 1731 r.  ale zachowała się wersja spisana przez angielskiego uczonego, paleografa i bibliotekarza Humfreya Wentleya (1672-1726) i wydrukowana przez George'a Hickesa (1642-1715) w 1703 r. w "Linquarum veterum septentrionalium thesaurus grammatico-criticus archćologicus", stanowi ona bazę dla wszelkich aktualnych dociekań i analiz. 
Wersja ta może różnić się nieco od oryginału; wydawca zaprezentował poemat prozą, dzieląc go na 29 strof i umieszczając po lewej stronie (na marginesie) miedziane ryciny run, tak by czytelnik wiedział, jakiej runy dotyczy dana zwrotka. Ale w pierwotnej wersji pp. nie było tych rycin.
Dla 5 run: wen, hćgl, nyd, eoh, ing, podaje różne wersje zapisu, pojawiają się także na dole dokumentu 2 dodatkowe runy cweoro(th) i nienazwana (calc) oraz runy stan i gar.
Poemat ten nie prezentuje samych run, ale jest rodzajem zagadki - szarady słownej, z której czytelnik sam powinien odgadnąć znaczenie opisywanej runy.
Jednak poemat ten nosi silne wpływy chrześcijańskie i dlatego nie może być traktowany jako całkowicie wiarygodne źródło pierwotnego znaczenia i rozumienia run przez pogańskie plemiona germańskie.

Ale też, jako jedyny, zawiera wszystkie runy starszego futharku.
Najczęściej, by uzyskać szerszy i bardziej wiarygodny obraz interpretacji run, zestawia się go z poematami norweskim i islandzkim.

Czytelnikom w Polsce znana jest najstarsza interpretacja lingwistyczno translatorska (na współczesny j. angielski) poematu w książce "Runic and heroic poems of the old Teutonic peoples" /Bruce Dickins 1915 r/.
Później pojawiły się inne tłumaczenia: George Jonesa z 1967 r i Gary'ego Stanfielda z 2012 r. 
 

Staronorweski Poemat Runiczny (16 run) został wydrukowany w 1636 r. przez O.Worma. Ta edycja opierała się na manuskrypcie z kopenhaskiej Biblioteki Uniwersyteckiej, który został zniszczony przez pożar w 1728 r, jednak manuskrypt ten został wcześniej skopiowany (przez A.Magnussona i J.Eggertssona).
Prawdopodobnie ten poemat spisany został w XIII w. przez norweskiego autora. Ma formę dwuwiersza z metryka i aliteracją, każdy werset  ma inne znaczenie i nie jest powiązany z innymi w żaden sposób. Nie wiadomo jakie znaczenie mają te niepołączone ze sobą semantycznie dwuwiersze.
 

Staroislandzki Poemat Runiczny (16 run) datowany jest na XV w. jednak uznawany jest za bardziej tradycyjny niż staronorweski, ze względu na dużą izolację Islandii od wpływów zewnętrznych. Opiera się on na 4 manuskryptach (są tam nieczytelne fragmenty), które znajdują się w duńskiej Bibliotece Narodowej (1 manuskrypt pochodzi z XV w. 2 z XVI w i 1 z XVII w).
Trudno o jednolitość tekstu tego poematu, gdyż każdy z manuskryptów ma jakieś indywidualne cechy (znaczenia). Najczęściej korzysta się z wersji Dickensa 1915 r lub R.I.Page'a z 1999 r.
Ten poemat składa się z 16 strof uporządkowanych wg kolejności futharku. Każda zwrotka przedstawia 3 kenningi (rodzaj metafory) i nie do końca wiadomo, jakie niosą przesłanie.
W każdej strofie znajduje się także krótkie dwuwyrazowe przesłanie, być może jest to rodzaj komentarza; np. opera niflungr przy runie Naudiz czy Mars tiggi przy Sowilo.
 

Abecedarium Normandicum (16 run) nie jest poematem runicznym, jest datowane na IX w. i jest najstarszym dokumentem przedstawiającym runy młodszego futharku skandynawskiego oraz język starogermański. Badacze są zdania, iż jest to twór mnemotechniczny, mający za zadanie utrwalenie nazw i szyku run w alfabecie.

 

Poematy runiczne są ważnym źródłem interpretacji znaczeniowej run (dosłownej i symbolicznej) ale są to źródła niedokładne, przybliżone i bywają zdeformowane. Spowodowane jest to przede wszystkim problemami językowymi.  Trudno jest te poematy wiernie przełożyć z języków rodzimych (staroangielski, staronorweski, staroislandzki) na wersje współczesne nawet rdzennym mieszkańcom Północy, a co dopiero mówić o innych. Sami badacze literatury i językoznawcy podają różne wersje tłumaczeń, a przecież i oryginalne rękopisy oraz przekazy mogły wyglądać jeszcze inaczej. Rekonstruktorzy dokładają starań, by dotrzeć do rdzenia, ale do dziś nie udało się zrekonstruować pierwotnego znaczenia niektórych run, jak np. Pertho, Sowilo, Algiz. Także dzięki chrystianizacji, która eliminując wszelkie rdzenne pogańskie wierzenia znacznie przyczyniła się do zatarcia pierwotnego znaczenia run, a poematy runiczne są zabarwione wpływami chrześcijańskimi. Tak więc rekonstruowanie znaczenia run tylko w oparciu o poematy jest niewystarczające.

 

źródło: Księga Run

[Ismer]

Hávamál cz. V i VI czyli te traktujące o runach, tekst z Eddy Poetyckiej A.Załuskiej - Stromberg.

Trzy gwiazdki *** między strofami oznaczają brak jednej lub kilku strof. 

Brak wersu: kropki na całą długość wersu, w klamrze: [....................]

 

cz.V - Ta część Pieśni Najwyższego nosi w niektórych rękopisach papierowych osobny tytuł: Runa capituli (Rozdział o runach) czyli Rúnatháttr Othins (Pieśni Odina o runach).

137. Wiem, że wisiałem na wiatrem owianym drzewie
Przez dziewięć nocy,
Oszczepem zraniony, Odinowi ofiarowany
Sam sobie samemu.
Na tym drzewie, o którym nikt nie wie,
Z jakich wyrasta korzeni.

Strofa 137:
Wymieniona tutaj samoofiara jest najbardziej niezrozumiałym elementem w mistyce mitologii nordyckiej.

138. Chlebem mnie nie karmiono, ni napojem z rogu,
Wypatrywałem ku dołowi,
Przyjąłem runy - wołając przyjąłem,
Spadłem potem stamtąd.

139. Pieśni dziewięć wszechmożnych od sławnego dostałem
Syna Bölthorna, Bestli ojca,
I napój dostałem drogiego miodu,
Wylany z Odrörira.

140. Wtedy zacząłem dojrzewać i rozumieć
I rosnąć i mężnieć;
Słowa mi z słów słowa stwarzały -
Czyny mi z czynów czyny stwarzały.
***
141. Runy otrzymasz i czytelne znaki.
Bardzo wielkie runy
Bardzo mocne runy
Co Olbrzym Śpiewak zabarwiał a bogowie stworzyli
I boski run Głosiciel rytował.

Strofy 137-141:
Niektórzy uczeni dopatrują się tutaj wpływów chrześcijaństwa.

142. Odin - Asom, Alfom - Dain,
Dwalin - Karłom,
Alswidr - Olbrzymom, a ludzkiemu pokoleniu -
Ja sam runy kreśliłem.
***
143. Czy wiesz, jak rytować trzeba? Wiesz, jak badać trzeba?
Czy wiesz, jak rysować trzeba? Wiesz, jak obrabiać trzeba?
Czy wiesz jak modlić się trzeba? Wiesz jak ofiary składać trzeba?
Czy wiesz, jak przekazać trzeba? Wiesz, jak na ofiarę zabić trzeba?

Strofa 143, w.4:
przekazać - mowa tu zapewne o przepisowej formule dzielenia się ofiarą z rodziną, krewnymi i sąsiadami.

144. Lepiej nie modlić się, niż ofiarowywać za wiele,
Zawsze za ofiarę czeka człowiek zapłaty,
Lepiej nie przekazać, niż zabić za wiele
[...............................................................]
145. Thundr tak nakreślił przed stworzeniem ludzi,
Gdzie stał, gdy z powrotem odszedł.

Strofa 145:
Fragment ten nie ma związku z graniczącymi strofami i dotąd nie udało się wyjaśnić jego znaczenia.

 

cz. VI skutki 18 zaklęć, znanych tylko Odinowi. 

ALE: tutaj wyliczone są pieśni; przypuszcza się, że opisują one moc poszczególnych run, jednak nigdzie nie ma potwierdzenia, że na pewno chodzi o runy. Może wytłumaczeniem być to, iż pieśni te  to zaklęcia runiczne - bo runy się "galdruje" czyli w odpowiedni sposób "śpiewa".

146. Pieśń znam, której nie zna małżonka władcy
Ni syn człowieczy,
Pomoc zwie się pierwsza, a pomoże w troskach i w kłótniach
I wszelkich chorobach.

147. Znam inną, której ludzie potrzebują,
Gdy chcą jako uzdrowiciele działać.

148. Trzecią pieśń znam, gdy zajdzie konieczność
Opętania nieprzyjaciół;
Ostrza tępię mym wrogom,
Nie chwyci im ni miecz, ni podstęp.

149. Czwartą pieśń znam, jeśliby mnie w kajdany zakuto,
Śpiewam tak, że iść mogę wolny,
Spadają mi z nóg kajdany
A z rąk więzy.

150. Znam piątą pieśń, gdy wrogi oszczep
Rzucony leci w walczących tłum,
Nie pędzi on tak hardo, bym go nie zatrzymał,
Gdy wzrok mój go dosięgnie.

151. Pieśń szóstą znam, jeśli mię zrani ktoś
Drzewa korzeniem świeżym,
Człowiek, co nienawiść mą wznieci
Szkodę niech większą od mojej poniesie.

152. Siódmą znam: gdybym ujrzał płomień wysoki
Nad towarzyszami w sali,
Nie płonie tak szeroko, bym go nie ugasił;
Taką pieśń umiem śpiewać.

153. Ósmą znam pieśń, co wszystkim jest
Pożyteczna:
Gdy zawiść powstanie wśród władcy synów,
Umiem ją wraz uśmierzyć.

154. Dziewiątą znam: gdy muszę rytować
Mą łódź pędzoną po morzu,
Wicher uspokoję na fali
I uśpię całą wodę.

155. Pieśń dziesiątą znam: gdy czarownice ujrzę
Lecące w powietrzu,
Wtedy tak uczynię, że się zabłąkają,
Postaci swej nie odnajdą,
I nie odnajdą swej duszy.

Strofa 155, w.3-5:
Mowa tu o czarownicach, które zostawiwszy swe ciała w domach, unosiły się nad zagrodami ludzkimi. Zaklęciem można było spowodować, by nigdy nie odnalazły własnych domów i tym samym ciał.

156. Jedenastą znam, gdy mam na bój
Druhów wieść,
Śpiewam w tarczę, a oni siłą naprzód pędzą,
Zdrowi do boju
I zdrowi z boju,
Żadna ich szkoda nie spotka.

Strofa 156, w.3:
Był to śpiew skierowany we wklęsłość tarczy. Wspomina o nim Tacyt w Germanii (rozdz. III), nazywając go barditus.

157. Dwunastą pieśń znam: gdy widzę wisielca
Na drzewie się kołyszącego,
Tak rysuję runy,
Że człowiek zstępuje
I ze mną mówi.

Strofa 157:
Ta umiejętność dała Odinowi przydomki: Hanga-drottim (powieszonych władca) oraz Hanga-god i Hanga-tyr (powieszonych bóg).

158. Pieśń znam trzynastą, gdy chłopca małego
Pokropię wodą:
Nie zginie on, choć w bitwie się znajdzie,
Nie padnie pod ostrzem miecza.

Strofa 158, w.1-2:
Pokropienie wodą przy nadawaniu imienia dziecku jest pradawnym pogańskim obyczajem, nie tylko na Północy.

159. Czternastą znam, umiem ludziom
Wyliczyć rozmaitych bogów,
Wiem wszystko o Asach i Alfach,
Mało kto pośród mądrych to wie.

160. Piętnastą pieśń, którą Thjodrörir karzeł
Śpiewał przed drzwiami Dellinga:
Siłę przepowiadał Asom, powodzenie Alfom,
Jasny umysł Hroptatyrowi.

161. Szesnastą znam pieśń, gdy uczciwej dziewczyny
Miłość chcę mieć, i rozkosz,
Omamię jej zmysły - śnieżne ma ramiona -
I przemienię wszystką jej wolę.

162. Pieśń siedemnastą znam: wiem, że mie nie umknie
Młodziutkie dziewczę.

163. Pieśni tych, zapewne, Loddfafnir,
Długo brak odczuwałeś,
Wyjdzie ci na dobre, jeśli przyjmiesz,
Pożytek będziesz miał, jeśli weźmiesz,
Potrzebę zaspokoisz, gdy odbierzesz.

164. Pieśń osiemnastą znam, której nigdy nie zdradzę
Żadnej dziewczynie - ni innej niewieście -
Tajemnica jest zachowana, gdy tylko jeden wie,
To rzec, chcę kończąc pieśń
Tylko tej jednej, która mnie zamknie w ramionach,
Lub może - mej siostrze.

Strofa 164, wers 5:
tylko tej jednej - żonie, którą była Frigg; ale ona i tak wiedziała wszystko, co wiedział Odin.

 

źródło tego tekstu: therion

 

[Ismer]

Pieśń Sigurda
Sigrdrífumál (Pieśń o Sygrdrifie).
Sigrdrifa była walkirią, która, wbrew woli Odyna dała zwycięstwo młodemu wojownikowi - Agnarowi. Za karę Odyn pozbawił ją daru zwycięstwa, nakazał zawarcie małżeństwa i ukłuł "cierniem snu". Podczas jednej z wypraw znalazł ją Sigurd, obudził ze snu i w zamian za to Sigrdrifa nauczyła go rytowania run (treść dotyczy magii runicznej) oraz dała 11 rad dotyczących postępowania z ludźmi.

 

Poniższy tekst tłumaczyła A.Załuska - Stromberg, podaję tą wersję, ponieważ jest ona trudniej dostępna od popularnego tłumaczenia zamieszczonego na stronie Szerszenia:

Pieśń Sigurda

 

5. Napój dam tobie - tyś bitwy drzewem -
zmieszany mocą i zwycięstwem wzniosłym,
pełen pieśni czarodziejskich, mocy leczniczych,
dobroczynnych zamawiań i run radości.

 

6. Zwycięstwa runy znać musisz, gdy zwycięstwo chcesz odnieść,
Rytować je na miecza rękojeści,
a inne na jelcu, znów inne na brzeszczocie
i dwakroć wezwać Tyra.

 

7. Napoju runy znać musisz, gdy chcesz by cudza żona
nie zawiodła zaufania gdy jej wierzysz;
Na rogu rysować trzeba i na wierzchu dłoni
i na paznokciu ryć znak niebezpieczeństwa,
Uczyń święty znak nad pełnym pucharem
i strzeż się nieszczęścia, do napitku wrzuć cebulę. [leek - por]

 

8. Położnicze runy znać musisz, gdy ratować
i owoc chcesz żywota odebrać,
runy rysować na dłoniach i nimi lędźwie uciskać,
i Disy prosić o pomoc.

 

9. Morskich raf znać runy musisz, gdy ocalić chcesz
ogiery - żaglowce w sundzie,
na stewie trzeba rysować i na sterze
i wypalić runy we wiosła.
Nie ma tak strasznej kipieli ni tak czarnych bałwanów,
byś cało nie wyszedł z morza.

 

10. Runy znać różnorakich członków, gdy leczyć chcesz,
i wiedzieć różność ran musisz;
Rysować je na na korze i na igliwiu drzewa
chylącego gałęzie na wschód.

 

11. Daru wymowy runy znać musisz, gdy chcesz,
by nikt gniewu twego zemstą nie odpłacił;
Masz je przekręcać, masz je wikłać
i masz je wszystkie przytoczyć
na tym thingu, gdzie przed zgromadzonym ludem
pełna liczba sędziów sądzić będzie (…)

 

12. Rozum dające runy znac musisz,
jeśli męża każdego rozsądkiem chcesz przezwyciężyć (...)

 

13. Objaśniał je, rysował je,
stworzył je Hropt
z tej cieczy, jaka wyciekła
z czaszki Heiddraupnira
i z rogu Hoddrofnira.

14. Na skale stał z ostrzem Brimira
hełm miałna głowie,
wtedy mądrego głowa Mimira
najpierwsze swoje wyrzekła słowo
i prawe runy.

 

15. Wyryte na tarczy,co stoi przed lśniącym bogiem,
na uchu Arwakra i na kopycie Alswinna,
na kole co kręci się pod wozem Hrungnira zabójcy,
na zębach Sleipnira i na sań kłonicy.

 

16. Na łapach niedźwiedzia i na Bragiego języku,
na wilczych pazurach i na dziobie orła,
na okrwawionych skrzydłach i na przyczole mostu,
na dłoniach położnej i ratujących śladach stóp.

 

17. Na szkle i na złocie i na klejnocie przynoszącym szczęście,
na winie i w słodzie, i na wygodnym krześle;
Na Gungirze, oszczepie i na piesi Graniego,
na paznokciu Norny i na dziobie sowy.

 

18. Wszystkie zeskrobane, co zostały wyryte,
i wrzucone do świętego miodu,
i wysłane na wsze strony;
U Asów one są, u Alfów są one,
część jest u Wanów mądrych,
część ich jest pośród ludzi.

 

19. To są runy bukowe, runy ratownicze
i wszystkie runy napoju,
i wspaniałe runy potęgi;
Dla tych, co je znają, prawe i nieznieprawione
i co mieć je mogą ku szczęściu swemu.
Używaj teraz tych wszystkich, które otrzymałeś,
aż do dnia zgonu bogów.

 

[Ismer]

Wyprawa Skirnira (Edda Poetycka, Skirnirsmál)

 
Frey wysłał Skirnira, by zdobył dla niego względy olbrzymki Gerdy, a ten wszelkimi sposobami, to prosząc, to grożąc, próbował zmusić ją do uległości. Cel osiągnął dopiero przy pomocy groźby czarów z run. (strofy 25 - 37)

 

25. Widzisz ten wąski miecz runami ryty,
Co trzymam w mojej ręce?
Pod tym ostrzem ugnie się stary Thurs,
Śmiercią jest naznaczony twój ojciec.

 

37. Runę Thurs ryję ci i trzy znaki:
Sromu, żądzy i bezwstydu;
Zniszczyć je mogę, jak je rysowałem,
Jeśli za właściwe uznam".
Strofa 37, w.1:
runa Thurs - trzecia kolejność w futharku; przypisywano jej właściwości wywoływania chorób kobiecych i zaburzeń psychicznych.

 

Wszystkie wersety mówiące o czarach, którymi Skirnir groził Gerdzie:

Skirnir rzekł:
23. "Widzisz ten wąski miecz, runami ryty,
Co trzymam w mojej ręce?
Głowę zetnę ci z szyi,
Jeśli zgodzić się nie zechcesz".

Gerd rzekła:
24. "Przymusu nie zniosę, nie ugnę się
Na czyjeś rozkazy;
Lecz myślę, gdy się z Gymirem spotkasz -
Do walki dojdzie".

Skirnir rzekł:
25. "Widzisz ten wąski miecz runami ryty,
Co trzymam w mojej ręce?
Pod tym ostrzem ugnie się stary Thurs,
Śmiercią jest naznaczony twój ojciec.

26. Rózgą czarów cię dotknę, i ujarzmię
Według mojej woli;
Tam pójdziesz, gdzie syny człowiecze
Nigdy już cię nie ujrzą.

27. Na orlej perci wieki żyć będziesz,
Zwrócona ku cieniów krainie,
Jadło wstrętem cię przejmie większym
Niż śliski płaz.

28. Dziwolągiem będziesz, gdy stamtąd powrócisz,
Hrimnir oczy w ciebie wlepi;
Bardziej wszystkim znana niż stróż Asów
W bramie stać będziesz półślepa.

29. Obłęd i szał, rozczarowanie i żal,
Siądź tu, a opowiem tobie
O męce tęsknoty
I zdwojonym bólu.

30. Złe moce gnać cię będą co dzień
Po grodzie olbrzymów,
Nie radość lecz rozpacz bez miary
Płacząc w sobie nosić będziesz.

31. Z Thursem trójgłowym żyć będziesz zmuszona,
Lub zgoła niezamężną będziesz;
Żądza cię zeżre, niedosyt cię zniszczy,
Precz będziesz rzucona jak suchy oset
Po skończonych żniwach.

32. Do lasu poszedłem, do sokiem wilgotnych drzew,
Różdżki czarodziejskiej szukać
[.....................................]
Różdżkę czarodziejską znalazłem.

33. Gniew ściągnęłaś Odina, najwyższego z bogów,
Frey cię znienawidzi,
Bezecna dziewko! tyś na się wzięła
Wściekłość wszystkich bogów.

34. Słuchajcie Hrimthursy, słuchajcie Olbrzymy,
Syny Suttunga,
Jak czarodziejskim zabraniam zaklęciem
Dziewce radości wśród ludzi,
Dziewce pożytku wśród ludzi.

Strofa 34, w.4-5:
Formuła zaklęcia była zawsze krótka, powtarzała się i miała swoją własną aliterację w obrębie wersu: manna glaum mani || manna nyt mani (isl.).

35. Hrimgrimnir zwie się Thurs, co cię mieć będzie,
U bramy trupów w podziemiach:
Do Hrimthursa hali będziesz co dnia
Wlec się niewolna,
Wlec się zniewolona.

36. Tam będą ci sługi u korzeni Drzewa
Mocz kozi dawać,
Lepszego napoju nie dostaniesz nigdy,
Dziewko! przeciw twej woli,
Dziewko! według mej woli!

37. Runę Thurs ryję ci i trzy znaki:
Sromu, żądzy i bezwstydu;
Zniszczyć je mogę, jak je rysowałem,
Jeśli za właściwe uznam".
 

źródło: Therion

[Ejbert]

Pieśń Loddfafnira (IV cz. Havamalu - Edda Poetycka), w dwóch wersjach tłumaczenia:

 

112. Czas nadszedł na pieśń, zaśpiewam ją wam
Przy studni Urd byłem,
Opowiem wam com usłyszał, com widział
i jakie słowa i myśli otrzymałem
od najwyższego.
113.O runach były słowa, i o ich stosowaniu,
W sali najwyższego były,
tam właśnie padły,
słyszałem tę rozmowę

A. Załuska - Stromberg:
110. Czas głosić słowo z Thula tronu:
U krynicy Urd
Jam widział i milczał, widział i rozmyślał,
Słuchałem mężów mowy;
O runach, słyszałem, sądzili, o radach nie milczeli,
Koło hali Hawa,
W hali Hawa,
Jam słyszał, jak tak mówili;

**********************************

139 (…) runy na cięcia; A.Załuska - Stromberg: 136 (…) a wrzód trzeba leczyć runami

[Ismer]

Saga o Egilu
Rozdział 75 "Rozstanie Armoda i Egila"

Kiedy zasiedli przy mięsiwie, Egil zauważył, że na końcu sali leży chora kobieta. Zapytał więc kim jest, gdyż wzruszył go jej okropny stan. Thorfinn odpowiedział, że ma na imię Helga i jest jego córką. Jest chora od dawna a jej problemem jest straszny ból w nogach, taki że nie może spać w nocy i jako jedyna cierpi na tę chorobę.
– Czy cokolwiek było czynione aby ozdrowiała? - zapytał Egil
– Runy były ryte – odrzekł Thorfinn – syn władcy je uczynił; a ona poczuła się gorzej niż wcześniej po tym zabiegu. Ale być może Ty Egilu, możesz coś zaradzić na tę chorobę?
– Być może nie pogorszę jej stanu, jeśli wezmę się za nią swymi rękoma - odrzekł Egil.
Następnie Egil zakończył swój posiłek, podszedł do kobiety i rozmawiał z nią. Nakazał podnieść ją z posłania i położyć świeżą pościel i tak uczynili.

Następnie przeszukał jej łóżko i znalazł w nim kość wieloryba, na której były runy. Egil odczytał je, następnie przeciął i zeskrobał do ognia. Spalił również kość, na której były wyryte. Nakazał też wynieść starą pościel i dobrze wywietrzyć.

Następnie Egil zaśpiewał:

Run nie powinien ten ryć,
kto ich nie umie czytać;
Od czarów ciemności pełnych
znaczenie można zagubić
Dziesięć słów źle spisanych
Na kości tej było wyrytych
One to piękną niewiastę
W ból i chorobę wprawiły.

A.Załuska - Stromberg:
Run niechaj mąż nie ryje,
Nie rozróżniając znaczenia:
Mroczny znak, mylnie stawiony,
Myśl na manowce wiedzie.
Dziesięć tajnych run w rybim
Oskrzelu wyrytych.
Stąd kwiat lipy wiotki
Wiądł w życia zaraniu

 

Następnie Egil wyrył runy i ułożył je pod poduszką, na której chora leżała.
Ona zaś stwierdziła, że jest niewyspana, ale czuje się już dobrze. Była jednak nadal osłabiona. Mimo to jej ojciec i matka byli zachwyceni. Thorfinn zaoferował Egilowi całą pomoc jaką mógł mu okazać.
Z rozdziału 79 wynika, że błędne runy na kości wyrył syn władcy, któremu Thorfinn odmówił ręki Helgi. Nie udało mu się też jej "zmamić", wobec tego umyślił, iż wygraweruje runy miłości, jednak nie był biegły w tej sztuce, nie zrobił tego dobrze i runy te spowodowały u dziewczyny chorobę.

[Ismer]

Abecedarium Normannicum
Nie wiadomo czy jest ono jedynie mnemotechnicznym abecadłem, czy też czymś więcej.
Tłumaczenie własne autora książki "Ścieżki i bezdroża runiczne":

Fehu jest pierwsze;
Uruz tuż po nim;
Thurisaz zaś jako trzecia;
Ansuz jest nad nim;
Raido ostatnia;
Kenaz rozdziela na dwoje;
Hagalaz z Naudiz
Isa, Jera i Sowelo;
Tiwaz, Berkana i Mannaz w środku;
Laguz jaśnieje;
Yr trzyma wszystko.

Poemat może się wydać niezrozumiały, o ile nie wstawimy pod nazwy run odpowiednich pojęć:
Zapłata pierwsza
Siła jest po niej
Olbrzym jest na trzeciego
As nad nim górę
W podróży bierze
Pochodnia rozdziela światy
W gradzie potrzeba
Lód, zbiory i słońce razem
Tyr z brzozą a człowiek w środku
Woda jaśnieje tajemnym blaskiem
A wszystko zbiega się w cisie.