Panteon - Ull

15 Lutego 2019

ULL
Ullr, Ullur, Ullin, Ullinn, czyli Jasność, Sława, Świetność, Wspaniałość, Blask.

Ull to dzielny i urodziwy wojownik. Świetny łucznik, łowca zwierzyny, narciarz i tarczownik. Wg Snorriego dobrze jest go poprosić o pomoc przed pojedynkiem. Patron również innych ważnych aspektów ludzkiego życia, m.in. rozpalania ognia lub składania przysiąg na jego pierścień (naramiennik?) - at hringi Ullar.

Siedzibą najlepszego łucznika w Asgardzie jest Ydalir (Dolina Cisów) a właśnie z drewna cisowego wykonywano łuki. Słowo cis bywa też metaforą łuku.
Matką Ulla jest Sif, a ojczymem Thor. Ojciec pozostaje nieznany. [niektóre źródła podają, że ojcem Ulla był Loki]

Wg niektórych badaczy imię to wywodzi się od gockiego wulÞus oznaczające chwałę, wspaniałość oraz blask i może sugerować, iż Ull był bogiem niebios kojarzonym z zorzą północną. Inne teorie wywodzą Ullinn od słowa wóÞ (pieśń) i zwracają uwagę na podobieństwo do Óðinn wywodzącego się od óðr (poezja).

Odyn unieruchomiony między dwoma ogniskami (Grimnismal) mówi:
"Ulla łaskę i bogów zdobędzie,
Kto pierwszy opanuje ogień, (spojrzy w ogień?)
Domy synów Asów staną otworem,
Gdy się kotły zdejmie z palenisk."

Wyraźnie łączy tego boga z żywiołem ognia i może dotyczyć ceremonii religijnej, w której Ull odgrywa bardzo ważną rolę. Wg. niektórych naukowców strofa ta może również oznaczać, iż Odyn w ten sposób podkreśla, że ten, kto przerwie jego męki zostanie pobłogosławiony przez Ulla i innych bogów. Jest to możliwe, ale nie jest jasne. Zdania te padają mniej więcej w środku pieśni, po opisie tworzenia świata z ciała Ymira a przed przedstawieniem statku Freja. W związku z tym nabierają bardziej charakteru kolejnego opisu bogów i ich świata, niż sugestii, by uwolnić uwięzionego. Niewątpliwie jednak Ull wymieniany jest na pierwszym miejscu w tej strofie i ma związek z ogniem i domostwem.

Z Pieśni o Atlim natomiast możemy dowiedzieć się nieco więcej o składaniu przysiąg. Wg słów Gudrun los zemści się na Atlim, który złamał przysięga składaną Gunnarowi:

„Na słońce, gdy stało najwyżej, koło Góry Sygtyra, na secluded bed of rest i na pierścień Ulla”.

Przysięgi składano zazwyczaj w czasie najdłuższego dnia w roku (23 – 24 czerwca, zazwyczaj w pobliżu świętej góry, kamienia lub skały i bardzo często na pierścień – czego dowodem są liczne znaleziska archeologiczne, np. wykopaliska w Szwecji przeprowadzone w 2007r (Lilla Ullevi).

Swoją drogą zarówno Pieśń o Atlim jak i Pieśń Grimnira uważane są za najstarsze poematy eddaiczne. Być może nie przypadkowo w obu pieśniach pada imię właśnie tego boga.

Z biegiem czasu zaczęły pojawiać się inskrypcje, w których na świadka przysięgi przywoływano Thora, natomiast wcześniej zwracano się do jego przybranego syna.

Saxo Grammaticus w Gesta Danorum opowiada o Ollerze (Ollerus, Ull), znawcy magii, który pod nieobecność Othina (Othinus, Odyn) przejął jego władzę i przywłaszczył sobie małżonkę nieobecnego. Akcja rozgrywa się w świecie ludzi, a dokładnie w Bizancjum. Ollerus zastępuje Othina przez długie lata, później zostaje wypędzony. Udaje się do Szwecji i ginie tam zabity przez Duńczyków. Saxo określa go jako maga, który potrafi podróżować przez morza na kości, na którą rzuca zaklęcia. Znaleziska archeologiczne dowodzą, iż w epoce wikingów funkcjonowały łyżwy wykonane właśnie z kości.

Kenningi określające tarcze nawiązują do tego Asa: Ullar skip (statek Ulla), Ullar kjóll (kil statku Ulla) lub Ullar askr (jesion Ulla, mały statek Ulla), które dowodzą iż tarczę uznawano za statek tego boga. Być może As Tarczy jest w stanie przemieszczać się na niej, podobnie jak dzisiejsi snowboardziści?

Imię Ulla pojawia się już w III w. n.e. na skuwce od miecza z Thorsbjerg. Inskrypcja wulÞuÞewaR może oznaczać „sługę Ulla” lub „kapłana Ulla” i być nazwą miecza. Druga część inskrypcji niwajmariR tłumaczona jest jako well-honored.

Na terenie Norwegii i Szwecji występują liczne toponimy powstałe od jego imienia (ale nie na terenie Islandii oraz Danii), co świadczy o dużym znaczeniu tego boga. Niewątpliwie większym niż wskazuja na to źródła literackie.

W Lilla Ullevi ("little shrine of Ullr"), na północ od Sztokholmu archeolodzy odkryli ślady miejsca kultu Ulla, które datowane jest na V – VIII w n.e. Shrine jest dobrze zachowany, ma kształt platformy z dwoma kamiennymi „ramionami”, z których każdy ma po 4 poles z przodu, co może świadczyć o tym, że na nich wnoszona była drewniana platforma. W tej okolicy archeolodzy odkryli również 65 pierścieni. Prawdopodobnie razem z nimi składano przysięgi i poświęcano je Ullowi.

Fragment z kamienia runicznego Sparlösa z Vastergötlandii (Szwecja), około 800 r.n.e. Wg Nielsa Åge Nielsona przedstawia ofiarę dla Ulla.

Od 1962r w miasteczku Breckenridge (USA) w styczniu odbywa się kilkudniowy festyn poświęcony Ullowi.

źródło: Asatru - Ull