Trawy palczatki - OE lemongrasowe

[Makrela]

Olejki lemongrasowe (Oleum Andropogonis indicum orientale) są olejkami eterycznymi otrzymywanymi przez destylację z para wodną traw z rodzaju Cymbopogon (palczatki).
Wyróżnić można dwie odmiany olejków lemongrasowych: wschodnio-indyjskie i zachodnio-indyjskie (gorszej jakości).

Olejek wschodnio-indyjski jest czerwonawożółtą lub brunatnoczerwoną syropowatą cieczą rozpuszczalną w alkoholu. W swym składzie chemicznym posiada między innymi cytral (70-80%) i mircen (około 20%).

Bardzo ważnym związkiem chemicznym wchodzącym w skład olejku lemongrasowego jest cytral – alifatyczny aldehyd terpenowy, żółta oleista ciecz o cytrynowym zapachu, będąca mieszaniną dwóch związkow izomerycznych: geraniolu i neralu. Cytral nie rozpuszcza się w wodzie, ale dobrze jest rozpuszczalny w eterach i w alkoholach bezwodnych. Stosowany w przemyśle perfumeryjno-kosmetycznym oraz jako surowiec do syntezy jononu i witaminy A. Jonon – C13H20O jest związkiem pokrewnym terpenom, keton cykloalifatyczny nienasycony; trudno rozpuszczalny w wodzie, łatwo rozpuszczalny w alkoholach i eterach; posiada zapach fiołkowy.

Na osobne potraktowanie zasługuje olejek cytronellowy – Oleum Citronellae, który jest uzyskiwany z palczatki cytronellowej Cymbopogon nardus rendle sive Andropogon citriodorus-nardus. Olejek cytronellowy jak sama nazwa wskazuje zawiera cytronellol – 3,7-dwumetylooktenol, alifatyczny alkohol terpenowy, bezbarwna ciecz o różanym zapachu, występuje w dwóch odmianach izomerycznych: L- i B-

 

W zielu palczatek jest około 0,5% olejku eterycznego. 
Po zażyciu olejku lemongrasowego czy cytronellowego (3-4 krople w łyżce miodu lub oleju jadalnego) następuje wzmożone wydzielanie wszystkich soków trawiennych. Występuje wzmożone trawienie, wydzielanie żółci i moczu.

Olejki te wpływają przeciwalergicznie, przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo i uspokajająco. Hamują uwalnianie mediatorów bólu i stanu zapalnego. Rozszerzają drogi oddechowe i pobudzają ośrodek oddechowy.

Udrażniają zatoki oboczne nosa i jamę nosową, upłynniając zalegającą wydzielinę śluzową.

Wpływają silnie odkażająco na skórę, przewód pokarmowy i układ oddechowy.

Mają działanie przeciwświądowe.
Wcierane w skórę działają przeciwreumatycznie, przeciwtrądzikowo, przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie.
 
Rp. Pasta lemongrasowa na ugryzienia i ukąszenia owadów oraz pająków. Pasta leczy także opryszczkę
Olejek lemongrasowy lub cytronellowy – 5 ml
Maść allantoinowa – 1 łyżka
Pasta cynkowa – 1 łyżka
S.P. Składniki wymieszać starannie. Miejsca ukąszenia lub opryszczkę smarować 4-6 razy dz.
 
Rp. Mazidło lemongrasowe przeciwroztoczowe i przeciwgrzybicze
Olejek lemongrasowy – 5 ml
Olejek tatarakowy lub goździkowy – 3 ml
Maść z witaminą A – 1 tubka
Dermatol – zasypka – 1 torebka
Ichtiolowa maść – 1 tubka
Nafta kosmetyczna lub olej winogronowy – 50 ml
S.P. Składniki wymieszać. Chore miejsca smarować 3-4 razy dz.
Wskazania: opryszczka, ugryzienia owadów i pająków, grzybice, łuszczyca, wypryski, ropnie.
 
Rp. Syropek lemongrasowy na przeziębienia, kaszel, choroby zakaźne, katar i chore zatoki
Glicerol – 15 ml
Olejek lemongrasowy lub citronellowy – 3 ml
Olejek eukaliptusowy – 1 ml
Sok grejfrutowy naturalny – 100 ml
Sok z cytryny – 30 ml
Płyn Pectosol (w aptekach) – 15 ml
Miód naturalny – 100 ml
Wino słodkie – 50 ml
Wit. A lub A+E w kroplach – 5 ml
Składniki wymieszać. Zażywać 2-4 razy dz. po 1 łyżce.

 

źródło: dr. H.Różański

[Makrela]

Palczatka - Cymbopogon to rodzaj traw z rodziny wiechlinowatych (Poaceae). Należą do niego 52 gatunki. Występują na obszarach o klimacie ciepłym w Azji Południowej, Afryce, Ameryce Południowej i Środkowej, południowej części Ameryki Północnej, Australii, na wyspach Oceanu Indyjskiego i Spokojnego, w Europie tylko w Czarnogórze.

 

Palczatka cytrynowa, CYTRONELLA, inne nazwy: palczatka cytronelowa, trawa cytrynowa (Cymbopogon citratus ew. zw. nardus— gatunek trawy z rodziny wiechlinowatych.
Jest uprawiana szeroko m.in. w krajach śródziemnomorskich.
W Gruzji, Indiach, Malezji, i Afryce dostarcza olejku cytronelowego, zawierającego cytral, używanego w przemyśle perfumeryjnym i medycynie. W Azji południowo-wschodniej stosowany do przyrządzania napojów i zup. Jednym z najbardziej znanych przykładów jej zastosowania jest tajska zupa Tom-yum o ostro-kwaśnym smaku. Często dodawana do herbaty, ziół, herbat owocowych lub zaparzana jako osobny napar. Stanowi ważny składnik peruwiańskiego napoju Inca Kola.
Potencjalne właściwości przeciwnowotworowe.
Cytral, znajdujący się w olejku destylowanym z palczatki (obecny także w melisie i werbenie), w stężeniu porównywalnym do uzyskiwanego w spożywanych napojach, może wywoływać apoptozę niektórych komórek nowotworowych linii hematopoetycznych.

 

Palczatka wełnista Cymbopogon schoenanthus (L.) Spreng.) — gatunek trawy z rodziny wiechlinowatych. Rośnie dziko w Afryce, na Półwyspie Arabskim i na półwyspie Synaj.
Wytwarza mający własności lecznicze olejek eteryczny o cytrynowym zapachu.
Jest on używany przy bólach głowy, dnie moczanowej, biegunce i zaburzeniach żołądkowo-jelitowych.
Wykazuje też działanie antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe.
Palczatka wełnista zawiera zawiera dużą zawartość piperytonu.
Przeprowadzone w 2009 badania naukowe przez Instytut Chemii i Biologii Roślin w Togo wykazały, że opryskiwanie wodnym wyciągiem z palczatki wełnistej jest skuteczne w zwalczaniu groźnego w krajach rozwijających się groźnego szkodnika kapusty, jakim jest tantniś krzyżowiaczek (Plutella xylostella). Zabija on larwy tego owada szybciej, niż chemiczne pestycydy (średni czas przeżycia larw 330 s). Opracowano metodę ekstrahowania piperytonu z palczatki wełnistej umożliwiającą osiągnięcie ekstraktu o stężeniu 70%, nadającego się do handlowego rozprowadzania.
Olejek z palczatki wełnistej jest używany w kosmetyce do pielęgnacji cery.
W krajach tropikalnych wytwarza się z niej napój odświeżający.
Aromat zapachowy palczatki wełnistej jest bardzo trwały. Był wyczuwalny jeszcze podczas otwierania grobowców faraonów z przełomu XX i XXI dynastii, czyli ok. 1070 lat p.n.e. Według badaczy roślin biblijnych w niektórych cytatach biblijnych wymieniono dwa gatunki palczatek: palczatkę imbirową i palczatkę wełnistą. Np. w Księdze Jeremiasza (6,20) ”korzeń trzcinowy z dalekiej ziemi” to właśnie jeden z tych dwu gatunków palczatek. W Księdze Ezechiela (27,19) palczatki te kryją się pod słowem tłumaczonym jako trzcina.

 

Palczatka imbirowa PALMAROZA, trawa imbirowa - Cymbopogon martini (Roxb.) W.Watson) — gatunek trawy z rodziny wiechlinowatych. Rośnie dziko w Chinach, uprawiany jest w Indiach i Indonezji. 
Wytwarza olejek eteryczny zwany olejkiem palmarozowym.
W Indiach od dawna był używany wewnętrznie jako środek przeciw infekcji i gorączce, przy dolegliwościach żołądkowych.
Ma własności antyseptyczne i bakteriobójcze, może być używany do odkażania ran i przyspieszenia ich gojenia się.
Olejek palmarozowy jest używany w kosmetyce, szczególnie do zwalczania trądziku.
W Indiach i Afryce Zachodniej jest jednym ze składników curry.
Repelent, w magazynach zbóż i fasoli skutecznie odstraszający owady. Repelent odstraszający komary.
Jest używany do zwalczania nicieni.

Niektóre gatunki palczatek od dawna były używane do wytwarzania olejków zapachowych o bardzo trwałym zapachu.
Potwierdzeniem trwałości tego zapachu jest fakt, że aromat palczatki wełnistej był wyczuwalny jeszcze podczas otwierania grobowców faraonów z przełomu XX i XXI dynastii, czyli ok. 1070 lat p.n.e.
Według badaczy roślin biblijnych w niektórych cytatach biblijnych wymieniono dwa gatunki palczatek: palczatkę imbirową i palczatkę wełnistą. Np. w Księdze Jeremiasza (6,20) ”korzeń trzcinowy z dalekiej ziemi” to właśnie jeden z tych dwu gatunków palczatek. W Księdze Ezechiela (27,19) palczatki te kryją się pod słowem tłumaczonym jako trzcina.

 

Palczatka pogięta Cymbopogon flexuosus (Nees ex Steud.) W.Watson) – gatunek traw z rodziny wiechlinowatych. Występuje na obszarach o klimacie tropikalnym w Indiach, Nepalu, Laosie i Tajlandii oraz klimatu umiarkowanego (Chiny, prowincja Junnan).
Dorasta do 1m wysokości. Liście zielone, 2–3 cm szerokości, wiecha wielokwiatowa
Roślina przyprawowa. Zawiera olejek lotny, który ma zapach i smak cytryny. Dla celów przyprawowych używa się świeżych lub suszonych części pędu. Przyprawa szczególnie popularna w kuchni indonezyjskiej i indyjskiej.